Istotnym elementem jakości życia jest seksualność. W życiu człowieka, w rozwoju osobowości, w związkach emocjonalnych i w więziach, które kształtują kontakty  z innymi ludźmi.

Nasza seksualność jest źródłem najważniejszych i najbardziej intymnych związków i doświadczeń, a także stanowi podstawę prokreacji i rodzicielstwa. Ciąża jest wyjątkowym okresem w życiu każdej kobiety. Czas ten jest związany z dużymi zmianami fizycznymi, hormonalnymi i psychologicznymi, a także społecznymi i kulturowymi. Połączenie tych wszystkich zmian wpływa na seksualność kobiety oraz jej relacje intymne z partnerem. Wraz ze zmianami w psychice, gospodarce hormonalnej, wyglądzie i stylu życia modyfikacji ulega seksualność kobiety i poczucie własnej atrakcyjności.

Seks w ciąży – chcieć znaczy móc

U kobiet ciężarnych dochodzi do dużych zmian adaptacyjnych w anatomii, fizjologii i metabolizmie, które warunkują prawidłowy przebieg ciąży i szczęśliwe zakończenie. Stan psychiczny kobiet ma duży wpływ na jej seksualność, a także przebieg ciąży. Przyszła mama przeżywa różne stany emocjonalne, od optymizmu i zadowolenia, do skrajnego pesymizmu. Indywidualne podejście kobiety do ciąży i  macierzyństwa ma wpływ na intensywność oraz rodzaj potrzeb emocjonalnych, które odczuwa.

I trymestr uważany jest za okres kryzysu psychicznego. Kobieta jest bardziej skupiona na swoim ciele i zmianach, jakie niesie ze sobą ciąża, niż na samym fakcie, iż nosi w sobie dziecko. W momencie badania USG, usłyszenia bicia serca, kobieta często uświadamia sobie, iż naprawdę nosi w sobie dziecko. Przechodzi proces stopniowej jego akceptacji w swoim ciele i życiu. Bardzo istotna jest więź emocjonalna z ojcem dziecka. Ma to wpływ na samopoczucie i samoocenę kobiety ciężarnej. Im więź jest silniejsza, tym kobieta odczuwa mniej stresu i lęku, a czerpie więcej satysfakcji z faktu zajścia w ciążę.

II trymestr jest okresem hormonalnej i emocjonalnej stabilizacji. Zmienia poglądy i odczucia związane z ciążą, pozwala w pełni skoncentrować się na dziecku. Mijają dolegliwości z I trymestru, a w związku z coraz większym odczuwaniem obecności dziecka, umacnia się więź między nim, a matką.  Jest to okres uważany na najprzyjemniejszy. Negatywne odczucia, które mogą występować, wynikają z przeżywania ciąży w różny sposób przez kobietę i mężczyznę. Kobieta całą swoją uwagę skupia na nienarodzonym jeszcze dziecku, co może skutkować mniejszym zaangażowaniem partnera w ciążę.

W III trymestrze ciąży pojawiają się na nowo lęk i strach. Obawy mają związek ze zbliżającym się porodem, nowymi obowiązkami i rodzicielską odpowiedzialnością. Kobiety boją się porodu, możliwych powikłań, a przede wszystkim o zdrowie dziecka. Dokucza im duży brzuch, szybko się męczą. Wszystkie dolegliwości i zmiany hormonalne przygotowujące kobietę do porodu powodują rozdrażnienie, huśtawkę nastrojów, trudności w koncentracji i pobudliwość. Jest to jednak czas najsilniejszej więzi emocjonalnej z dzieckiem. Pojawia się instynkt „wicia gniazda”. Kobiety snują plany związane z dzieckiem. Przygotowują rodzinę i dom na przyjście dziecka na świat.

Libido kobiety ciężarnej może ulec obniżeniu, a aktywność seksualna zejść na drugi plan z powodu emocji jakie towarzyszą oczekiwaniu na dziecko. Jednak prawidłowa ciąża nie powinna zaburzać reakcji seksualnych związanych z podejmowaniem kontaktów seksualnych, jeśli przed ciążą były one prawidłowe. Niektóre kobiety, które miały problem z osiągnięciem orgazmu przed ciążą, łatwo osiągają go w czasie ciąży. Kobieta ciężarna, a także w okresie połogu jest w stanie podniecenia seksualnego, co doprowadza ją do rozkoszy. Nie występuje to jednak u wszystkich kobiet, ponieważ osiąganie orgazmów jest uwarunkowane różnymi czynnikami. Siła popędu płciowego zostaje osłabiona. W niektórych przypadkach kobiety podczas ciąży osiągają swoje pierwsze orgazmy. Powodem tego jest najczęściej niedorozwój narządów płciowych. Ukrwienie miednicy mniejszej zwiększa się , co poprawia dopływ krwi w czasie stosunku, a więc umożliwia przeżycie orgazmu.

Wolno czy nie wolno? Seks w poszczególnym trymestrze

W I trymestrze ciąży organizm kobiety musi przystosować się do nowego stanu i wszystkich zmian. Kobiety mogą odczuwać niechęć do kontaktów seksualnych z powodu dolegliwości takich jak: zmęczenie, senność, nudności, tkliwość piersi. Jednak charakterystyczny dla części kobiet w tym okresie jest zwiększony popęd seksualny. Mimo tego, mogą odczuwać podczas zbliżeń lęk przed uszkodzeniem zarodka i poronieniem. Najczęściej dzieje się tak u kobiet, które jeszcze nie rodziły, natomiast u wieloródek nie zauważa się zmian w aktywności płciowej w porównaniu z okresem przed ciążą. Komfort psychiczny związany z pozbyciem się lęku przed nieplanowaną ciążą ma pozytywny wpływ na współżycie seksualne. Ważną rolę odgrywają także zmiany w narządach płciowych, dzięki którym przeżywanie doznań erotycznych jest silniejsze. Często zdarza się, że kobiety, które na początkowym etapie ciąży unikały kontaktów seksualnych, po 4. miesiącu odczuwają nagłą potrzebę zbliżeń fizycznych.

II trymestr ciąży to okres, w którym kobieta i mężczyzna przyzwyczaili się już do nowej sytuacji i zmian fizycznych i psychicznych jakie zaszły. Dolegliwości związane z pierwszym trymestrem ustąpiły, dlatego mogą w pełni cieszyć się swoim życiem seksualnym. Obserwuje się zwiększoną aktywność seksualną i libido, wzbogacenie przeżyć seksualnych, a także fantazji oraz snów o tematyce seksualnej i nie jest to zależne od liczby przebytych porodów. Drugi trymestr daje kobiecie większą pewność, akceptację ciąży, lepsze samopoczucie, mniejsze objawy fizykalne i większe wsparcie emocjonalne ze strony ojca dziecka. Macica ulega dużemu stwardnieniu, ale spazmatyczne skurcze nie wywołują porodu. Faza odprężenia po orgazmie jest dłuższa, co wynika z utrzymującego się przekrwienia ciążowego. Jest to spowodowane spowolnionym odpływem krwi, przez co napięcie seksualne może utrzymywać się nawet do 40 min. Zaleca się współżycie w wannie lub pod prysznicem, ponieważ ciepła woda ma uspokajający wpływ na kobietę oraz działa łagodząco na napięcie u mężczyzny. Pozytywny wpływ ma także wykorzystanie poduszek podczas kontaktów seksualnych, co pozwoli przyjąć kobiecie wygodną pozycję. Należy pamiętać, aby nie uciskać brzucha i nie stymulować wrażliwych piersi kobiety.

W III trymestrze ciąży libido kobiety nieco się zmniejsza i zauważa się spadek aktywności seksualnej, a także zdolności do przeżywania orgazmu. Dzieje się tak zarówno u pierworódek jak i wieloródek. Wynika to przede wszystkim z dużego lęku o dziecko i przebiegu porodu oraz dolegliwości takich jak: zwiększenie masy ciała, wyraźnie odznaczający się brzuch, bóle okolicy krzyżowej, obrzęki i zmęczenie. Przy prawidłowym przebiegu ciąży kobieta może być aktywna seksualnie, aż do kilku tygodni przed przewidywanym terminem porodu. W ostatnich tygodniach ciąży istnieje uzasadniona konieczność zaprzestania współżycia ze względu na niebezpieczeństwo wprowadzenia bakterii i rozwinięcia się zakażenia oraz uszkodzenia pęcherza płodowego. W niektórych przypadkach współżycie po 36. tygodniu ciąży może wywołać pojawienie się akcji porodowej, ponieważ mięsień macicy reaguje na stymulację seksualną regularną czynnością skurczową, która może trwać nawet do 30 min. po orgazmie. Sylwetka ciała jest znacznie zmieniona, piersi są bardzo tkliwe, co może utrudniać współżycie i pozbawić kobietę przyjemności z seksu. W zaawansowanej ciąży nie jest wskazana głęboka penetracja oraz pozycja na plecach, która może powodować ucisk na żyłę główną dolną skutkiem czego, kobieta może odczuwać zawroty głowy, może dojść do omdlenia i niedotlenienia płodu. Zalecana jest pozycja tylno-boczna, która temu zapobiegnie, a także uniemożliwi uderzanie żołędzi prącia o szyjkę macicy.

Kochamy się do woli, ale uważajmy…

W literaturze fachowej można znaleźć różnice w opiniach na temat aktywności seksualnej kobiet ciężarnych. Dominują jednak opinie, że kobieta ciężarna może być aktywna seksualnie i nie ma potrzeby rezygnowania z seksu. Udane życie seksualne ma pozytywny wpływ na przebieg ciąży, poprawia samopoczucie i umacnia więź z partnerem. Współżycie płciowe u zdrowych kobiet, kiedy ciąża przebiega prawidłowo i nie występują żadne przeciwwskazania, nie wpływa negatywnie na dobrostan płodu. Rozwijające się dziecko jest chronione wewnątrzmacicznie przez owodnię i płyn owodniowy, a silne mięśnie macicy osłaniają płód. Czop śluzowy, który zasłania szyjkę macicy także stanowi ochronę. Należy jednak zwracać szczególną uwaę na higienę, również podczas stosunku. Stany zapalne mogą być przyczyną nieprawidłowego rozwoju płodu, a także adaptacji do warunków pozamacicznych po porodzie. Zdarzają się jednak sytuacje, w których powinno się zminimalizować częstość stosunków płciowych lub nawet z nich zrezygnować. Do przeciwwskazań zalicza się np. przebyte poronienia i porody przedwczesne, zagrażające poronienie, zagrażający poród przedwczesny, odpływanie płynu owodniowego, krwawienia z dróg rodnych lub infekcje. Każda kobieta ciężarna powinna znać niepokojące objawy, które mogą wystąpić po odbyciu stosunku płciowego. W przypadku wystąpienia czynności skurczowej, plamienia lub krwawienia oraz odpływania płynu owodniowego powinna jak najszybciej skontaktować się z lekarzem.

Co mówią badania

Z badania przeprowadzonego na Oddziale Położniczym w Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym w Lesznie, w którym wzięło udział 145 kobiet w terminie porodu i 3 pierwszych dniach połogu wynika, że dla kobiet seks w ciąży jest normalną sprawą. Uważają, że kobieta ciężarna nie powinna rezygnować z aktywności seksualnej, jeśli ma na nią ochotę. Nie mają obaw przed stosunkiem płciowym będąc w ciąży. W wyniku zachodzących zmian częstotliwość kontaktów seksualnych przed ciążą i w jej trakcie zmalała, tak samo jak częstotliwość osiągania orgazmów podczas stosunku płciowego. Kobiety słusznie uważają, że jeśli ciąża jest zagrożona, powinny ograniczyć współżycie lub całkowicie z niego zrezygnować. Rozmawiają z partnerami na temat seksu w ciąży, przez co mężczyźni chętnie współżyją przez cały okres jej trwania.

A co na to libido?

W badaniu potwierdzony został wpływ ciąży na poziom pożądania kobiet ciężarnych. Libido w I trymestrze nie ulega zmianie, natomiast w II trymestrze obserwuje się jego wzrost. W III trymestrze kobiety ciężarne ponownie mają obniżony poziom pożądania. W większości przypadków kobiety jednak nie podejmują innych form aktywności seksualnej oprócz stosunku płciowego. Zmiany zachodzące w ciele ciężarnej wpływają negatywnie na ich postrzeganie siebie, przez co czują mniej atrakcyjne niż przed ciążą. W zależności od zaawansowania ciąży, kobiety wskazują różne przeszkody w podejmowaniu współżycia. W I trymestrze najbardziej przeszkadzają nudności i wymioty, a w II zmęczenie i senność. Natomiast w III trymestrze kobiety mają największy problem z wyborem pozycji. Z badań wynika, że to partnerzy są najczęściej inicjatorami kontaktów seksualnych. Kobiety przyznają, że czasami podejmują współżycie pomimo niechęci. Większość ankietowanych twierdzi, że seks w ciąży nie wpłynął na relacje z partnerem, ale przyznają, że partnerzy mówili im komplementy i podobały im się zmiany jakie zaszły w ich ciele podczas ciąży. Przyznają także, że zmiany zachodzące pod wpływem ciąży spowodowały, że częściej się denerwowały i były mniej cierpliwe.

Seks w ciąży to wciąż tabu

Ciąża jest to bardzo szczególny okres, w którym zarówno przyszła mama, jak i przyszły tata mają dużo pytań i wątpliwości. Wykwalifikowany personel medyczny powinien przygotować przyszłych rodziców do nowej roli. Podczas każdej wizyty lekarz lub położna powinni podejmować temat aktywności seksualnej. Dobrym rozwiązaniem jest, aby w wizytach uczestniczył także partner, ponieważ będzie mógł przyswoić fachową wiedzę dotyczącą ciąży i seksualności kobiety. Temat seksu często jest jeszcze tematem tabu, a ciąża jest to sprawa bardzo intymna. Połączenie tych dwóch sfer i rozmowy na ich temat mogą stanowić źródło stresu, wstydu i powodować dyskomfort psychiczny. Rozmowy na temat seksualności mogą odbywać się zarówno w gabinecie lekarskim jak i szkole rodzenia. Ważne, aby zapewnić intymność, poczucie bezpieczeństwa i wzbudzać zaufanie. Każda para musi wiedzieć, że jeśli nie ma przeciwwskazań mogą być aktywni seksualnie i nie zaszkodzi to dziecku, ani nie wpłynie negatywnie na przebieg ciąży, bo seks sprzyja umacnianiu więzi między partnerami, poprawia samopoczucie i zwiększa poczucie własnej wartości.

Autorem dzisiejszego artykułu jest Aleksandra Fiszer, leszczyńska położna, absolwentka magisterskich studiów na Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu.

Wpis ten jest trzecim z cyklu Oczekując Na Poród w Lesznie. Już niedługo opublikuję kolejną rozmowę z leszczyńską położną.

Wcześniejsze artykuły możecie przeczytać tutaj – wystarczy kliknąć w zdjęcie

Oczekując Na Poród. Najpopularniejsze pozycje do porodu, opowiada leszczyńska położna

Oczekując Na Poród w Lesznie. Moja rozmowa z położną oddziału leszczyńskiego szpitala, naszego szpitala